Εσωτερικός Έλεγχος και Σύγχρονη Επιχείρηση

Στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη οικονομία όπου οι επιχειρήσεις καλούνται να επιτύχουν όλο και μεγαλύτερα κέρδη μέσα από όσο το δυνατόν ορθολογικότερη χρήση των πόρων τους, ο Έλεγχος ως μία από τις βασικές λειτουργίες της Διοικητικής Οργανώσεως κατέχει τη δική του εξέχουσα θέση.

Ο Έλεγχος έχει σαν πρωταρχικό σκοπό αφενός την επίτευξη των αντικειμενικών σκοπών και στόχων της Διοικήσεως της Επιχείρησης, αφετέρου την προστασία των εχόντων νόμιμα συμφέροντα στην εταιρεία (stakeholders) ειδικά όταν αναφερόμαστε σε Εισηγμένες σε Χρηματιστήρια επιχειρήσεις. Κάθε οργανισμός έχει οργανωμένο το δικό του Σύστημα Εσωτερικού Ελέγχου, το οποίο μέσα από κανονισμούς, πολιτικές, διαδικασίες , οδηγίες, αποσκοπεί στην καλύτερη διαχείριση ή ακόμη τον περιορισμό των Κινδύνων που σχετίζονται με την Επιχειρηματική Δραστηριότητα.

Για την αξιολόγηση του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου ορίζεται ως υπεύθυνη, σχετική ανεξάρτητη υπηρεσία ή πάροχος Υπηρεσιών Εσωτερικού Ελέγχου (π.χ. Εταιρεία Ορκωτών Ελεγκτών ή Σύμβουλος Εσωτερικού Ελέγχου) στην ίδια την επιχείρηση. Η τελευταία προκειμένου να ασκήσει ανεξάρτητα και αποτελεσματικά τον ρόλο της, θα πρέπει να έχει την δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας στην χειρότερη περίπτωση με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Εταιρίας, στην καλύτερη περίπτωση με σχετική Επιτροπή Ελέγχου, που θα πρέπει να αποτελείται αποκλειστικά από ανεξάρτητα και με εκτελεστικά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρίας ώστε να διασφαλίζεται η αντικειμενικότητα της.

Η Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου επισκοπεί, αξιολογεί και συμβουλεύει την Διοίκηση της Επιχείρησης σε θέματα που αφορούν το υφιστάμενο Σύστημα Εσωτερικού Ελέγχου της Επιχείρησης, όπως επίσης και σε θέματα Εταιρικής Διακυβέρνησης και Διαχείρισης Επιχειρηματικών Κινδύνων. Επίσης, είναι εκείνη η οποία θα επισημάνει τυχόν Κινδύνους που απειλούν την καλή λειτουργία της Εταιρίας και εκείνη η οποία θα συμβουλέψει στο πως οι Κίνδυνοι που έχουν επισημανθεί, μπορούν να αντιμετωπισθούν. Δεν παίρνει η ίδια μέτρα αντιμετώπισης των Κινδύνων, ούτε κανένα από τα στελέχη της εμπλέκονται με τις Ελεγχόμενες Δραστηριότητες και Λειτουργίες της Επιχείρησης, ώστε να εξασφαλίζεται η αμεροληψία τους.

Ο Εσωτερικός Έλεγχος, σε αντίθεση με τον Εξωτερικό Έλεγχο που περιορίζεται στον Έλεγχο και Πιστοποίηση της ακρίβειας των Οικονομικών Καταστάσεων των Επιχειρήσεων, διενεργεί τόσο Χρηματοοικονομικούς, όσο και Λειτουργικούς, Διοικητικούς και πολλούς άλλους Ελέγχους. Οι παραπάνω έλεγχοι διενεργούνται με την μορφή Ειδικών Έργων, βάσει σχετικού Προγραμματισμού και Προϋπολογισμού. Για την αποτελεσματική διενέργεια τους χρησιμοποιούνται ειδικά Προγράμματα Ελέγχου και μεθοδολογίες κατά περίπτωση που αναπτύσσονται από την ίδια την υπηρεσία.

Ο Εσωτερικός Ελεγκτής για να πετύχει στο έργο του, πρέπει να έχει την αμέριστη υποστήριξη της Διοίκησης της Εταιρίας, που θα του εξασφαλίζει ελεύθερη πρόσβαση στα πάσης φύσεως αρχεία της και κάθε είδους βοηθητικού υλικού το οποίο μπορεί να φανεί χρήσιμο στην αξιολόγηση του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου. Οι Προτάσεις της Υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου θα πρέπει να κατευθύνονται προς την Διοίκηση της Εταιρίας, κυρίως σε μορφή γραπτών αναφορών (εκθέσεων ελέγχου), και εφόσον προηγουμένως έχουν συζητηθεί και συμφωνηθεί με τους ελεγχόμενους. Η Διοίκηση με την σειρά της αναλαμβάνει την υλοποίηση των προτάσεων της Υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου και θέτει χρονικά όρια για την εφαρμογή τους.

Τα στελέχη μιας σύγχρονης Υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου μπορεί και πρέπει να έχουν διαφορετικό ακαδημαϊκό και επαγγελματικό υπόβαθρο, λόγω των διαφορετικών δραστηριοτήτων και διαδικασιών που ελέγχει η Υπηρεσία στα πλαίσια της Επιχείρησης. Έτσι, μπορεί να απαρτίζεται από Οικονομολόγους, Λογιστές, Διοικητικούς, Ειδικούς στα Μηχανογραφικά Συστήματα κλπ.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι η λειτουργία Συστημάτων και Υπηρεσιών Εσωτερικού Ελέγχου μέσα στις Σύγχρονες Επιχειρήσεις κρίνεται απαραίτητη, διότι με την δραστηριότητα τους προστατεύουν τα συμφέροντα των επιχειρήσεων και διασφαλίζουν την απρόσκοπτη οικονομική, αποτελεσματική και αποδοτική λειτουργία τους.

* O Δρ. Ανδρέας Γ. Κουτούπης MIIA, PIIA, CIA, CICA, CCSA εργάζεται ως Ανεξάρτητος Σύμβουλος Εσωτερικού Ελέγχου και Adjunct Lecturer Λογιστικής και Εσωτερικού Ελέγχου στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στο Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.